Không thích tranh của tôi ư? — Có lẽ là do Betty Boop và Olive Oyl

Một nỗi ám ảnh thị giác. Một dấu ấn tuổi thơ. Một bức thư tình gửi đến những hoang mang của tuổi mới lớn.

Hồi tôi còn nhỏ ở Việt Nam, phim hoạt hình rất hiếm và quý giá. Chúng tôi không có kênh phát trực tuyến hay lựa chọn nào khác - chỉ có những gì lướt qua màn hình nhiễu sóng của truyền hình đêm khuya. Và đôi khi, giữa những bộ anime chiếu lại và phim truyền hình dài tập lồng tiếng, một thứ gì đó lóe lên trên màn hình mà tôi không thực sự thuộc về: Betty Boop, Olive Oyl, những di vật kỳ lạ của Mỹ từ một thời đại khác. Lúc đó tôi không biết tên họ. Tôi không hiểu những câu chuyện cười. Nhưng cơ thể họ ám ảnh tôi.

Betty với những đường cong không tưởng và hàng mi cong vút như dấu phẩy. Olive, cao gầy, nhưng lại bám chặt lấy một Popeye cơ bắp với vẻ nữ tính đến mức gần như châm biếm. Họ không xinh đẹp theo bất kỳ nghĩa truyền thống nào - họ kỳ quái, gợi tình, đầy uy quyền. Họ không dành cho trẻ em, và có lẽ đó là lý do tại sao tôi không thể rời mắt.

Trong một nền văn hóa coi trọng sự khiêm tốn, những người phụ nữ này như những sinh vật ngoài hành tinh. Quá biểu cảm, quá hở hang, quá khoa trương. Họ là tất cả những gì tôi không muốn trở thành - và dĩ nhiên, tôi đã làm được.

Đó có lẽ là lý do tại sao tôi cứ vẽ tiên cá. Không phải kiểu Disney, không phải kiểu e lệ hay mắt mở to. Tiên cá của tôi mặc áo ngực. Rất nhiều. Ren, da, dây, lấp lánh - cả một hệ thống phân loại đồ lót tưởng tượng. Tôi có cả một cuốn sổ phác thảo dành riêng cho những sinh vật này: những người phụ nữ có đuôi cá và ngực người, miệng luôn hé mở, mắt luôn nheo lại. Một số có mái tóc dài xoăn tít như khói; một số có mái tóc cắt ngắn như búp bê thời trang đã trải qua quá nhiều thứ.

Tôi thậm chí còn nhờ mẹ vẽ giúp họ - không phải vì tôi muốn chia sẻ, mà vì bà vẽ những đường cong đẹp hơn. Đường nét của bà mượt mà hơn. Ngực bà tròn trịa hơn. Bà đã cho những nàng tiên cá của tôi một thân hình mà tôi vẫn chưa thể nào làm được. Tôi sưu tầm những bức vẽ đó trong một cuốn sổ tay cũ nát, đầy những trang giấy vẽ những người phụ nữ biển với những hình dáng không thể tưởng tượng nổi, tất cả đều mặc áo ngực. Một số là của tôi. Một số là của bà. Tôi thích hình của bà hơn.

Tôi nghĩ mình đang cố gắng phác họa điều ám ảnh mình - hình bóng của người phụ nữ luôn quá mức. Quá cong, quá ồn ào, quá gợi cảm. Không đẹp theo bất kỳ quy tắc nào, nhưng lại quyến rũ theo một cách đầy nguy hiểm. Giống như Betty. Giống như Olive. Giống như những người phụ nữ Mỹ kỳ lạ đã lọt qua kiểm duyệt và vào nhà tôi - len lỏi vào những thước phim hoạt hình đêm khuya.

Đây không phải là hoài niệm. Đây không phải là sự nhại lại. Đây không phải là một trò đùa về nữ quyền, hay một hình thức trao quyền. Đó là điều xảy ra khi bạn lớn lên và tiếp thu những biểu tượng kỳ lạ ngoài bối cảnh, rồi cố gắng hiểu chúng khi trưởng thành. Thật hỗn loạn.